CEMAAT HÜKÜMLERİ

Soru 548: Cemaat namazında imam nasıl niyet etmelidir; cemaat niyeti mi, münferit mi?
Cevap: Cemaat faziletini elde etmek isterse imamın cemaat niyeti etmesi gerekir; ancak imamlık kastı olmaksızın namaza başlarsa onun namazının ve diğerlerinin ona uymasının sakıncası yoktur.

Soru 549: Askeri mekanlarda -idari saatlerde kılınan- cemaat namazı vakitlerinde askeriyeye mensup olan bazı görevliler işlerinden dolayı cemaat namazına katıla-mıyorlar. Oysa işi idari saatten sonraya veya bir sonraki güne bırakmak mümkündür; onların bu amelleri namazı hafife almak sayılır mı?
Cevap: Cemaat namazına katılmak kendiliğinden farz değildir; ancak, kendi vaktinde kılınması daha faziletlidir. Namazın ilk vaktinin ve cemaat namazının faziletine erişmek için idari işleri bu ilâhî farizayı cemaatle ve en az vakitte yerine getirebilecek şekilde ayarlasınlar.

Soru 550: Devlet dairelerinde cemaat namazı için çalışmaya ara verildiğinde namazhanelerde, namazdan ön-ce veya sonra yahut iki namaz arasında düzenlenen ve farz namazdan daha fazla vakit tutan tevessül duası veya diğer uzun dualar yahut müstehap namaz gibi farz olmayan ameller hakkında görüşünüz nedir?
Cevap: İslâm'ın şiarlarından olan bu ilâhî farizayı (namazı) yerine getirmek için düzenlenen cemaat namazı dışında okunan fazla dua ve müstehap ameller idari saatin zayi olmasına ve görevlerini geciktirmeye sebep olursa sakıncalıdır.

Soru 551: Çok sayıda insanların katılarak cemaat namazı kıldıkları yerin ezan ve ikaamet sesinin duyulduğu 50 veya 100 metre yakınlığında ikinci bir yerde cemaat namazı düzenlemek sahih midir?
Cevap: Böyle düzenlenen ikinci bir cemaatin sakıncası yoktur; ancak dini tören olan cemaat namazının daha görkemli olmasını sağlamak için müminlerin bir yer-de toplanarak hep birlikte bir cemaat namazı oluşturmaları daha uygundur.

Soru 552: Camide cemaat namazı kılınırken bir veya birkaç münferit olarak (tek başlarına) namaz kılıyorlar, bu hareketin hükmü nedir?
Cevap: Bu amel cemaat namazını zayıflatmak ve halkın adil bildiği cemaat imamına hakaret ve saygısızlık sayılırsa caiz değildir.

Soru 553: Bir mahallede birkaç cami var ve bütün bu camilerde cemaat namazı kılınıyor. Bu arada, bir camiyle arasında on ev ve diğer camiyle arasında iki ev kadar mesafe bulunan bir evde de cemaat namazı kılınıyor; bunun hükmü nedir?
Cevap: Cemaat namazı vahdete vesile olmalıdır, tef-rika ve ihtilaf ortamı yaratmak vesilesi değil. Caminin yakınında olan evde cemaat namazı kıldırmak ihtilâf ve tefrikaya sebep olmazsa sakıncası yoktur.

Soru 554: Caminin yönetim kurulunun teyit ettiği sabit imamdan izin almaksızın o camide başka birisinin cemaat namazı kıldırması caiz midir?
Cevap: Cemaat namazı kıldırmak, sabit imamdan izin almaya bağlı değildir; ancak namaz vaktinde cemaat namazı için camide hazır olduğu zaman sabit imamı rahatsız etmemek daha iyidir; hatta bu iş (sabit imamdan izin almaksızın cemaat namazı kıldırmak) fitne ve benzeri şeylere sebep olursa haramdır.

Soru 555: Cemaat imamı bazen konuşmalarında din alimine uygun olmayan şakalar yaparsa bununla adaletten düşer mi?
Cevap: Şeriata aykırı bir davranış olmazsa adelete zarar vermez.

Soru 556: İnsan iyice tanımadığı bir cemaat imamına uyabilir mi?
Cevap: İmamın adaleti hangi yolla olursa olsun me-muma sabit olursa ona uymak caizdir ve cemaat sahihtir.

Soru 557: Birisini adil ve takvalı bilen, aynı zamanda adil bildiği söz konusu adamın bazı yerlerde kendisine zulmettiğine inanan kimse buna rağmen onu adil bilebilir mi?
Cevap: O adamın (zulmettiğini bildiği kimsenin) bilerek, kasten, kendi ihtiyarıyla ve şer'î bir delili olmaksızın o işi yaptığı ispatlanmazsa onun fasık olduğuna hükmetmesi caiz değildir.

Soru 558: Marufu emretmeye ve münkerden nehyet-meye gücü olduğu halde bunu yapmayan bir cemaat imamına uymak caiz midir?
Cevap: Söz konusu cemaat imamına göre geçerli sayılan bir mazeretten dolayı marufu emretmeyi terk ettiği ihtimali söz konusu olduğu için sırf bu iş (marufu emretmeyi terk etmesi) onun adaletine zarar vermez ve ona uymanın sakıncası yoktur.

Soru 559: Sizce adaletin anlamı nedir?
Cevap: Adalet, şer'î açıdan haram olan işleri yapmaya engel olan ve takvalı olmayı gerektiren nefsanî bir halettir ve adaletin ispat olması için de genelde adaletli olmayı gösteren hüsn-i zahir (zahiren iyi oluşu) yeterlidir.

Soru 560: Biz bir grup genciz ve hüseyniyelerde bir araya geliyoruz. Namaz vakti yaklaşınca adil kişilerden birisini öne geçirerek namazda ona uyuyoruz; ancak bazıları itiraz ederek "İmam Humeyni, alim olmayan bir kimsenin arkasında namaz kılmayı haram etmiştir" diyorlar; bunun hükmünü açıklar mısınız?
Cevap: Eğer din alimlerine ulaşmanız mümkünse, alim olmayan insanlara iktida etmeyiniz.

Soru 561: İki kişi cemaat namazı düzenleyebilir mi?
Cevap: Maksat, birisi imam ve diğeri memum olmak üzere iki kişiden oluşan cemaat namazı teşkil etmek olursa sakıncası yoktur.

Soru 562: Memumun, cemaatle kıldığı öğle ve ikindi namazında Fatiha ve sureyi okumasının farz olmayışına nazaran dikkatini toplamak için Fatiha ve sureyi okursa namazının hükmü nedir?
Cevap: Öğle ve ikindi gibi sessiz kılınması gereken namazlarda imam Fatiha ve sureyi okumakla meşgulken memumun sessiz durması farzdır ve dikkatini toplamak için bile olsa Fatiha ve sureyi okuması caiz değildir.

Soru 563: Cemaat imamının, bütün trafik kurallarına uyarak cemaat namazına gitmek için bisikletten yararlanmasının hükmü nedir?
Cevap: Bunun ne adalete bir zararı vardır, ne de imamlığın sıhhatine.

Soru 564: Cemaat namazının sonları olması nedeniyle cemaat namazına yetişemeyen kimse cemaat namazının sevabına yetişmek için tekbiretü'l-ihram getirir, ayak parmakları üzerinde oturur ve imamla birlikte teşehhüdü okur, imamın selâmından sonra ayağa kalkarak birinci rekâtı okur; sorum şudur: Dört rekâtlı namazların ikinci rekâtının teşehhüdünde de böyle yapması caiz midir?
Cevap: Cemaat namazının sevabına ulaşmak için bu şekilde imama uymak cemaat imamının namazının son rekâtındaki teşehhüdüne mahsustur.

Soru 565: Cemaat imamının kıldırdığı namaz için ücret alması caiz midir?
Cevap: Namaz için alması caiz değildir. Ancak namazın ön hazırlıkları ( mesela yol ücreti gibi) için alabilir.

Soru 566: Cemaat imamının bir bayramda iki namaz -veya mutlak olarak bir vakitte iki namaz- için imamlık yapması caiz midir?
Cevap: Günlük farz namazlarda cemaat namazını ikinci kere diğer memumlar için yenilemenin sakıncası yoktur; hatta bu iş müstehaptır da; ancak bayram namazında sakıncalıdır.

Soru 567: Cemaat namazında imam yatsı namazının üçüncü veya dördüncü rekâtında ve memum da ikinci rekâtta olursa memumun Fatiha ve sureyi sesli okuması farz mıdır?
Cevap: Fatiha ve sureyi sessiz okuması farzdır.

Soru 568: Cemaat namazının selâmından sonra Re-sulullah'a (s.a.a) salât getirme ayeti okunur ve namaz kılanlar Hz. Muhammed (s.a.a) ve Ehl-i Beyti'ne (a.s) üç salavat getirirler ve ondan sonra da üç tekbir getiriliyor ve daha sonra siyasi sloganları (yani müminlerin yüksek sesle okudukları dua ve teberriyi) söylüyorlar; bunun bir sakıncası var mıdır?
Cevap: Salât ayetini(1) okumak ve Resulullah'la (s.a.a) Ehl-i Beyt'ine (a.s) salavat getirmenin sakıncasız olduğu gibi beğenilen bir iştir ve onun sevabı da vardır. Ayrıca, büyük İslâm İnkılabı'nın amaç ve hedeflerini hatırlatan ve İslâmî şiarları yüceltmek sayılan tekbir ile diğer İslâmî sloganları dile getirmek beğenilir bir harekettir.

Soru 569: Cemaat namazına ikinci rekâtta uyan kimse şer'i hükmü bilmeyişinden dolayı sonraki rekâtta yerine getirmesi gereken teşehhüt ve kunutu yerine getir-mezse namazı sahih midir?
Cevap: Namazı sahihtir; ancak ihtiyat gereği teşehhüdü kaza ederek iki sehiv secdesi yerine getirmesi gerekir.

Soru 570: -İmama uymanın sahih oluşunda- namazda kendisine uyulan imamın razı olması şart mıdır? Ve acaba memuma uymak sahih midir?
Cevap: İmama uymanın sıhhatinde cemaat imamının rızası şart değildir; namazda memum olan kimseye cemaatla namazına devam ettiği müddetçe uymak sahih değildir.

Soru 571: Biri memum, diğeri imam olmak üzere iki kişi cemaat namazı kılıyor. Üçüncü kişi gelerek ikinci kişiyi (memumu) imam sanıp ona uyar ve namazdan sonra onun imam değil, memum olduğunu anlarsa üçüncü kişinin namazının hükmü nedir?
Cevap: Memuma uymak sahih değildir; ancak bilmeyerek uyar da rükû ve secdelerde kendi münferit vazifesini yerine getirirse; şöyle ki, kasten veya yanlışlıkla bir rüknü azaltmaz ve çoğaltmazsa namazı sahihtir.

Soru 572: Yatsı namazı kılmak isteyen bir kimsenin akşam namazı kılan cemaate uyması sahih midir?
Cevap: Sakıncası yoktur.

Soru 573: İmamın durduğu yerin memuma oranla yüksek olmaması hükmüne riayet etmemek namazı batıl eder mi?
Cevap: İmamın durduğu yerin memumun durduğu yere oranla yüksekliğinin şer'î açıdan affedilen miktardan fazla oluşu cemaat namazının batıl olmasına sebep olur.

Soru 574: Cemaat namazının saflarının birini bütünüyle namazı seferî olarak kılanlar oluşturur ve ondan sonraki safı namazı tam kılanlar oluşturursa, öndeki safta olanlar (namazı seferî olanlar) iki rekât kıldıktan sonra, sonraki iki rekâtta imama uymak için hemen kalkarlarsa acaba onların arkasındaki safta yer alanların namazlarının son iki rekâtı cemaat halinde kalır mı?
Cevap: Önceki safta yer alanların hepsinin namazı seferî olduğu takdirde, onlardan sonraki saflarda yer alanların cemaatlerinin sıhhati sakıncalıdır; ihtiyat gereği önceki safta olanlar selâm için oturduklarında sonraki safta yer alanlar niyetlerini münferit ederek namazlarını bitirmelidirler.

Soru 575: Memum namaz için birinci safın iki tarafından birinin başında durursa acaba onunla imam arasında vasıta olan diğer memumlar başlamadan önce namaza başlayabilir mi?
Cevap: Cemaat imamı namaza başladıktan sonra, onunla imam arasında vasıta olan memumlar namaza başlamak için hazırlanırlarsa o adam cemaat niyetiyle namaza başlayabilir.

Soru 576: Bir kimse üçüncü rekâtta cemaate katılır ve imamın birinci rekâtta olduğunu sanarak hiçbir şey okumazsa namazını yenilemesi farz mıdır?
Cevap: Rükûa gitmeden önce bunun farkına varırsa kıraat etmesi (Fatiha ve sureyi okuması) farzdır; ancak rükûdan sonra farkına varırsa namazı sahihtir ve üzerine bir şey gelmez; ihtiyaten müstehap olarak kıraati yerine getirmediği için iki sehiv secdesi de yapmalıdır.

Soru 577: Devlet dâirelerinde ve liselerde cemaat na-mazı kılmak için çok ciddi bir şekilde cemaat imamına ihtiyaç vardır; bölgede ise benden başka din alimi olmadığından çeşitli yerlerde bir fariza için üç veya dört kere cemaat imamı olmak zorunda kalıyorum; bir namazı bu şekilde ikinci defa kılmayı bütün taklit mer-cileri caiz bilmekteler; bu durumda ikiden fazlasını ihtiyat olarak kılınan kaza namazı niyetiyle kılmak caiz midir?
Cevap: İhtiyat için kılınan kaza namazıyla imamlık yapmak sahih değildir.

Soru 578: Şehrin camilerinden birinin yakınındaki üniversiteye ait binada üniversite sorumluları tarafından cemaat namazı kıldırılıyor. Aynı zamanda o camide de cemaat namazı kıldırılıyor; buna binaen camideki cemaat namazına katılmanın hükmü nedir?
Cevap: Memuma göre uyma ve cemaat namazının sıhhati için gerekli şer'î şartlara sahip olan cemaat namazına katılmanın, aynı anda cemaat namazı kılınan ca-miye yakın olsa bile sakıncası yoktur.

Soru 579: Müçtehit olmadığı halde yargı işinde çalışan imamın arkasında namaz kılmak sahih midir?
Cevap: Yargı görevini yürütmesi, ataması sahih olan kimsenin atamasıyla olursa ona uymanın sakıncası yoktur.

Soru 580: Seferî meselesinde İmam Humeyni'yi taklit eden bir kimsenin İmam Humeyni'yi taklit etmeyen bir cemaat imamına uymasının hükmü nedir; özellikle Cuma namazında?
Cevap: Farklı kişileri taklit etmek namazda imama uymanın sıhhatine engel olmaz; ancak memumun taklit merciinin fetvasına göre seferî olan ve cemaat imamının taklit merciinin fetvasına göre tam olan namazda veya bunun tam tersi durumda imama uymak sahih değildir.

Soru 581: Cemaat imamı tekbiretü'l-ihramdan (ifti-tah tekbirinden) sonra yanlışlıkla rükûa giderse memu-mun vazifesi nedir?
Cevap: Memum cemaat namazına katıldıktan sonra bunun farkına varırsa niyetini münferit ederek (cemaat namazından ayrılarak) Fatiha ve sureyi okuması farzdır.

Soru 582: Medreselerde baliğ olmayan talebelerden birkaçı cemaat namazının üçüncü veya dördüncü safından sonra durur ve o saflardan sonra imama uyan mükelleflerin namazlarının hükmü nedir?
Cevap: Bu takdirde sakıncası yoktur.

Soru 583: Cemaat imamı mazur olursa, cemaat namazı kıldırabilmesi için gusül yerine teyemmüm alması yeterli midir?
Cevap: Şer'an mazur olursa cenabet guslü yerine teyemmümle cemaat imamlığı yapabilir ve ona uymanın da sakıncası yoktur.

Ahzâb Suresi'nin 56. ayet-i kerimesi. Ayetin meali şöyledir: "Allah ve melekleri Peygamber'e salât getirirler, ey iman edenler siz de ona salât getirin ve tam bir selâmla onu selâmlayın."